Zbornik Odseka za pedagogiju

PEN teorija ličnosti u savremenom vaspitanju i obrazovanju

Lajoš Genc — 2024-11-21

U radu se razmatra mogućnost primene PEN teorije ličnosti koju su postavili Ajzenk i njegovi saradnici u savremenom vaspitanju i obrazovanju. Akronim PEN odnosi se na dimenzije ili faktore psihoticizma, ekstraverzije i neuroticizma uzduž kojih se mogu rasporediti nivoi ovih osobina ličnosti. Nakon detaljnog prikaza teorije i upitnika kojima je teorija operacionalizovana u različitim fazama njenog uobličavanja, opisane su određene mogućnosti primene ove teorije od strane današnjih aktera u vaspitno-obrazovnom radu. Data su i teorijska objašnjenja u vezi sa nastankom savesti i samodiscipline, opsesivno-kompulzivnih reakcija i fobija, te u vezi sa školskim postignućem i nekim aspektima nastave koja su izvedena iz PEN teorije. U zaključnim razmatranjima istaknute su i dodatne specifične karakteristike formulisanja ove teorije u odnosu na danas veoma uticajne petofaktorske i iz njih izvedene višefaktorske modele ličnosti.

Sindrom sagorevanja kod studenata – istorijska perspektiva

Simona Bekić — 2024-11-21

Teme profesionalnog i akademskog sagorevanja široko su rasprostranjene u savremenim naučnim krugovima. Hiljade knjiga, disertacija i članaka svedoče o važnosti ove teme kako na domaćem, tako i na stranom govornom području. Konceptualizacija sindroma sagorevanja uveliko se promenila od pre 50 godina kada je prvi put skovan termin burnout. Danas on obuhvata čitav spektar društvenih grupa i odnosa van konteksta pomažućih profesija – sagoreti mogu sportisti, aktivisti, supružnici i studenti. Usled manjka literature koja sumira znanja iz ove oblasti, cilj ovog rada je da pregledno predstavi istorijski kontekst razvoja sindroma sagorevanja kod studenata. Zarad dostizanja ovog cilja, definisani su pojmovi sindroma sagorevanja i akademskog sagorevanja. Takođe je prikazan istorijski razvoj istraživanja ova dva konstrukta, kao i skale korišćene tokom godina za merenje akademskog sagorevanja. Na kraju rada, ukazuje se na pravac istraživačkog delovanja kojim treba ići ne bi li se unapredilo kako teorijsko, tako i praktično delovanje kada je u pitanju sindrom sagorevanja kod studenata.

Komunikacija vaspitača sa roditeljima i decom tokom pandemije

Maja Hmelak — 2024-11-21

U ovom radu su prikazani rezultati komunikacijskih odnosa vaspitača sa roditeljima i decom tokom pandemije COVID-19. U teorijskom delu predstavljamo značaj kooperativnih odnosa između vaspitača i roditelja, sve veću upotrebu IKT tehnologije i načine na koje vaspitači komuniciraju sa roditeljima i decom tokom obrazovanja na daljinu. U empirijskom delu predstavljamo rezultate ankete sprovedene na uzorku od 100 radnika predškolskog vaspitanja i obrazovanja iz cele Slovenije. Ustanovili smo da većina ispitanika značajan značaj pridaje komunikaciji i saradnji sa roditeljima. Međutim, ima i onih kojima ovi odnosi nisu neophodni. Takođe smo utvrdili da su tokom zatvaranja vrtića vaspitači najčešće komunicirali sa decom jednom ili dva puta mesečno. Istovremeno ističu da je ovakav način interakcije sa decom neprimeren i neuporediv sa živom interakcijom. Pored toga, ustanovili smo da su vaspitači nastavili da komuniciraju sa roditeljima na sličan način kao i pre pandemije, uz pojačanu komunikaciju putem telefonskih razgovora, e-pošte i sajta vrtića. Nasuprot tome, smanjena je učestalost roditeljskih sastanaka, radnog vremena i informacija na oglasnim tablama.

Аkademske emocije u vannastavnim aktivnostima i školski uspjeh učenika

Tatjana Mihajlović — 2024-11-21

Cilj istraživanja je ispitati povezanost između samoprocjena učenika o prisutnosti prijatnih i neprijatnih emocija u vannastavnim aktivnostima sa opštim školskim uspjehom i školskim uspjehom iz pojedinih nastavnih predmeta, te da li postoji povezanost između procjena i samoprocjena učenika o vrijednostima vannastavnih aktivnosti sa opštim školskim uspjehom i školskim uspjehom iz pojedinih nastavnih predmeta. Primijenjen je instrument Upitnik vannastavnih aktivnosti u školi (VNAUŠ), kao i evidentne liste za bilježenje zaključnih ocjena i opšteg školskog uspjeha. Rezultati istraživanja ukazuju da su ostvarene slјedeće korelacije: pozitivna veza između opšteg školskog uspjeha i prijatnih emocija, negativna veza između opšteg školskog uspjeha i neprijatnih emocija i pozitivna veza između procjena i samoprocjena učenika o vrijednostima vannastavnih aktivnosti sa opštim školskim uspjehom i većim dijelom pozitivna veza sa školskim uspjehom iz pojedinih nastavnih predmeta. Dobijeni nalazi istraživanja ukazuju na potrebu kvalitetnijih programa vannastavnih aktivnosti u cilju podsticanja svih potencijala učenikove ličnosti, zadovoljavanja njegovih potreba i interesovanja u želji za samoaktualizacijom. U narednim istraživanjima neophodno je primijeniti različite kooperativne modele, zatim programe socijalno-emocionalnog učenja namijenjenog učenicima, te eksperimentalno provjeriti njihovu efikasnost u vaspitno-obrazovnom radu u školi.

Motivacija nastavnika osnovnih škola za implementaciju koncepta učenja na daljinu

Vera Stojanovska — 2024-11-21

U središtu ovog istraživanja je motivacija nastavnog osoblja za sveukupnu organizaciju i implementaciju koncepta učenja na daljinu u osnovnim školama. Uzorak ovog istraživanja čine 252 nastavnika, od kojih su 118 razredni nastavnici i 134 predmetni nastavnici iz 11 osnovnih škola. Za dobijanje informacija o motivaciji nastavnika za implementaciju koncepta učenja na daljinu korišćen je upitnik. Podaci dobijeni istraživanjem obrađeni su deskriptivnom i kvantitativnom metodom. Hi-kvadrat test je korišćen za procenu postojanja ili nepostojanja razlike u odgovorima nastavnika. Na osnovu dobijenih rezultata zaključeno je da je veliki procenat nastavnika motivisan da realizuje koncept učenja na daljinu, ali i da postoji razlika u motivaciji između nastavnika sa različitim radnim iskustvom, dok takve razlike između razrednih i predmetnih nastavnika nema.

Primena tehnologije u nastavi: pregled faktora na nastavničkom i školskom nivou

Marijana Momčilović — 2024-11-21

Primena informaciono-komunikacionih tehnologija (IKT) u nastavi na kvalitetan način može doprineti boljim postignućima učenika. Imajući u vidu brojne inicijative u vidu tehnoloških inovacija koje se pojavljuju u obrazovanju, veliki izazov za nastavnike predstavlja ovladavanje veštinama za najbolju moguću primenu IKT-a u nastavi. Faktori školskog okruženja, kao na primer školska politika, podrška škole za korišćenje IKT-a i adekvatni IKT resursi takođe utiču na nastojanje nastavnika za primenu IKT-a. Istraživači različito tumače najznačajnije faktore, kao i odnose među njima. Postavlja se pitanje sveobuhvatnog razumevanja faktora koji imaju efekat na pedagošku implementaciju IKT- a u nastavi. Cilj ovog istraživanja bio je da se analizom relevantne literature izdvoje faktori koji imaju efekte na korišćenje IKT-a u nastavi. Utvrđeni su nastavnički i školski faktori koji doprinose primeni IKT-a u nastavi. Nastavnički faktori predstavljaju medijatorske faktore u odnosu institucionalnih faktora i primene IKT-a u nastavi, dok se od nastavničkih faktora uverenje o IKT samoefikasnosti nastavnika izdvaja kao značajna determinanta. Rad zaključujemo teorijskim i praktičnim implikacijama za buduća istraživanja.

Metodika rada školskog pedagoga na osnovnim akademskim studijama pedagogije fakulteta filozofske orijentacije

Daliborka Škipina — 2024-11-21

Rad predstavlja komparativnu analizu silabusa studijskog predmeta Metodika rada školskog pedagoga na prvom ciklusu studija Filozofskog fakulteta u Istočnom Sarajevu, Novom Sadu, Nišu, Kosovskoj Mitrovici, Beogradu i Nikšiću. Cilj rada je da se ispita usklađenost silabusa za studijski predmet Metodika rada školskog pedagoga na izabranim fakultetima. Metoda istraživanja u radu je teorijska analiza, a tehnika je analiza sadržaja silabusa za pomenuti predmet. Komparativna analiza urađena je na osnovu sljedećih jedinica analize: status predmeta, godina studija i semestar u kome se predmet sluša, broj ECTS/ESPB bodova, fond časova (predavanja i vježbe), cilj predmeta, uslovljenost, nastavne metode, sadržaj predmeta (područja: planiranje i programiranje rada škole, saradnja pedagoga sa nastavnicima, učenicima, roditeljima, analitičko-istraživački rad) i provjere i ocjenjivanje znanja studenata. Rezultati istraživanja pokazali su da u odnosu na ispitivane jedinice analize postoje određene razlike i da stepen usaglašenosti sadržaja silabusa za predmet Metodika rada školskog pedagoga varira u odnosu na ispitivane oblasti. Viši nivo usaglašenosti ostvaren je u domenu statusa predmeta, godine studija i semestra u kome se predmet sluša, broja ECTS/ESPB bodova, fonda časova (predavanja i vježbe), cilja predmeta, sadržaja predmeta, dok je djelimična usaglašenost konstatovana kod ostalih ispitivanih jedinica analize.

Razumevanje kreativnosti kroz teorije vaspitanja i nastave stranih jezika

Arijana Midžić — 2024-11-21

U radu se objašnjava fenomen kreativnosti kroz različite implicitne i eksplicitne definicije i tri teorije obrazovanja, kroz najvažnije karakteristike tih teorija i njihove najznačajnije predstavnike. U cilјu bolјeg upoznavanja sa pojmom kreativnosti, objašnjen je „položaj“ kreativnosti u kritičko-racionalističkoj empirijskoj, kritičkoj i duhovnoj teoriji obrazovanja, kao i shvatanje kreativnosti u okviru navedenih teorija obrazovanja. Rad predstavlјa odnos između pedagogije i kreativnosti i ističe značaj kreativnosti u oblasti nastavnog rada. Posebno se razmatra potreba za kreativnošću u vaspitno-obrazovnom radu i važnost razvoja kreativnosti u tom kontekstu i u nastavi stranih jezika. S obzirom na to da obrazovne teorije govore o empirijskoj opravdanosti pedagoških činjenica kroz kritičko-racionalističku empirijsku teoriju, zatim o razvojnim aspektima društva i načinu na koji društvo utiče na naučna saznanja kroz kritičku teoriju, i o shvatanju lјudske delatnosti kroz duhovno-naučnu teoriju, opravdano je govoriti o zastuplјenosti kreativnosti u oblastima delovanja sve tri obrazovne teorije.

Muzičko obrazovanje u kontekstu modernizacije školstva u Hrvatskoj tokom 19. veka

Tomislav Košta — 2024-11-21

Cilј ovog rada je da pokaže u kojoj meri su zakonodavni napori za modernizaciju školskog sistema u Hrvatskoj tokom 19. veka uticali na razvoj muzičkog obrazovanja u osnovnim školama. Potreba države da reguliše obrazovanje postala je sve izraženija tokom 18. i 19. veka, što je dovelo do donošenja klјučnih zakonskih dokumenata tokom tog perioda, koji su značajno uticali na školski sistem i služili kao temelј za izgradnju modernog obrazovanja kakvo poznajemo danas. Značaj analiziranih dokumenata posmatra se ne samo kroz prizmu oblikovanja školskog sistema, već i u kontekstu muzičkog obrazovanja. To je otvorilo vrata muzičkim pedagozima različitih profila da teže ka pobolјšanju nastave muzike. U početku je muzičko obrazovanje bilo ograničeno na aktivnosti pevanja, ali su ubrzo počele rasprave o tome da li je pevanje dovolјno i da li bi drugi elementi muzičkog obrazovanja trebalo da budu uklјučeni u nastavni plan. Te rasprave se prate kroz objave u stručnim časopisima, kao i kroz analizu udžbenika i nastavnih materijala koji su stvarani i korišćeni u muzičkom obrazovanju tokom 19. veka.

Učeničko samoocenjivanje: osnovni vodič za poučavanje, učenje i refleksiju u školi i na univerzitetu

Ines Hraste — 2024-11-21

Kreativnost u učionici: Škole radoznalog oduševljenja

Abdulah Omeragić — 2024-11-21

Kreativnost u nastavi predstavlja veoma važnu temu o kojoj se počinje sve intenzivnije govoriti u pedagoškom znanstvenom diskursu. Budućnost našeg svijeta je neizvjesna i ako želimo da nova pokoljenja budu spremna adekvatno odgovoriti na njene izazove trebamo posvetiti veću pažnju odgoju i obrazovanju za kreativnost. Ovaj članak nudi prikaz knjige Creativity in the Classroom: Schools of Curious Delight (2021) autorice Alane J. Starko, profesorice pedagoške psihologije na Odsjeku za obrazovanje nastavnika Eastern Michigan Univerziteta u SAD-u. U knjizi, autorica razmatra teorijske postavke kreativnosti kao i njihovu praktičnu primjenu u nastavi. Osvrće se na prijašnja razumijevanja ovog fenomena, nove spoznaje iz neuroznanosti, revolucionarne metode rada, ali i na neke pozitivne i ustaljene prakse do kojih držimo već godinama. U svojoj knjizi, profesorica Starko eksplicitno tvrdi da se kreativnost razvija i uči, kao i to da svi imamo potencijal biti kreativni. Ona zagovara ideju da kreativnost nije ograničena samo na umjetnost zbog čega nudi savjete kako je razvijati u svim predmetnim područjima. Ovaj prikaz treba poslužiti kao inspiracija svim nastavnicima, a napose i svim prosvjetnim radnicima da intenzivnije počnu proučavati kreativnost u nastavi.